Crkva Bogorodice Ljeviške u Prizrenu: „Zenica oka moga, gnezdo je lepote tvoje, počasti nas ulaskom, ovo je dom tvoj“

“Zenica oka moga, gnezdo je lepote tvoje, počasti nas ulaskom, ovo je dom tvoj”. Ove stihove, na arapskom jeziku, urezao je persijski putopisac, zadivljen lepotom Bogorodice Ljeviške, zadužbine kralja Milutina, podignute 1307. godine na ostacima Vizantijske bazilike iz 10. veka.

“Persijski putopisac prolazeći pored crkve, vidno zadivljen njenom lepotom, bio je motivisan da u zapadnom delu priprate ukleše Hafizove stihove na arapskom”, započinje priču o hramu Bogorodica Ljeviška sveštenik Vladan Vukomanović.

Za vreme Osmanlija bila je pretvorena u džamiju, nekoliko puta kroz istoriju je paljena i devastirana, ali njena zvona i posle više od sedam vekova odjekuju carskim gradom Prizrenom.

“Kako nekada, tako i sada, crkva je stožer opstanka našeg naroda. Obnovom Prizrenske bogoslovije stekli su se uslovi da crkve koje se nalaze u samom gradu Prizrenu ponovo budu aktivne i na taj način se obnovio liturgijski crkveni život u ovom gradu”, kazuje paroh.

Hram Bogorodice Ljeviške u svojoj istoriji bio je dom svih zajednica koje su živele u Prizrenu, tvrdi sveštenik Vukomanović. Poštovali su je Srbi, ali i Albanci, Bošnjaci, Turci i ostali, a onda se 2004. godine sve promenilo.

“Albanski ekstremisti su ovde uneli gume i burad sa naftom i to sve upalili, tako da je ceo freskopis bio u gareži i u dosta je lošem stanju. Te godine je poskidan olovni krov, zvono je palo, a obnova Bogorodice Ljeviške je u toku. Središnji deo crkve je obnovljen, freske su očišćene, zahvaljujući Savetu Evrope i našim institucijama koje su to finansirale. Sada je neophodno izvršiti konzervaciju temelja u cilju sprečavanja vlage, zatim čišćenje ostalih delova crkve, poput oltarske apside i paraklisa sa leve i desne strane. Pored toga, neophodno je uvesti i osvetljenje”, dodaje paroh Vukomanović.

A jednu od najepših fresaka srpske srednjovekovne umetnosti, fresku Bogorodica Ljeviška, teško oštećenu tokom martovskog pogroma, obnovili su francuski konzervatori.

“Reč je o Presvetoj Bogorodici koja na svom krilu drži gospoda Isusa Hrista, spasitelja izbavitelja sveta i jednu kotaricu, korpicu u levoj ruci. Ta korpica je zapravo ono što čujemo u molitvi za blagorastvorenje vazduha i za izobilje plodova zemaljskih. Prilikom pretvaranja crkve u džamiju ova freska je bila prekrivena stubom i na čudesan način se pojavila”, rekao je sveštenik.

Prema njegovim rečima, čudesna je i freska Isusa Hrista u 3D tehnologiji.

“To je vidljivo kada izgreje sunce, onda se hiton ili riza Hristova pojavljuje u različitim nijansama plave boje. Po mišljenju mnogih umetnika vizantologa, reč je možda o jednom od najlepših Hristovih likova”, ističe domaćin crkve Bogorodice Ljeviške.

U delu gde se nalazi unutrašnja priprata nalaze se freske svetitelja u prirodnim veličinima.

“Ovde imamo rodonačelnika loze Nemanjića, Stefana Nemanju, u monaštvu Simeona, zatim Svetoga Savu i Uroša Milutina i sa druge strane je prikazan Milutin u svojoj prirodnoj veličini, onako kakav je on bio”, kazuje sveštenik Vladan Vukomanović.

Od 13. jula 2006. godine crkva Bogorodice Ljeviške je na Uneskovoj listi svetske kulturne baštine, kao deo srednjovekovnih spomenika na Kosovu i Metohiji koji su ugroženi. Ni nekadašnje pretvaranje crkve u džamiju, ni paljenja i pokušaji rušenja nisu utihnuli njena zvona, ali je i dalje opasana bodljikavom žicom.

Gračanica online