Srpska pravoslavna crkva i njeni vernici danas obeležavaju praznik Svetog Luke – apostola, učenika Svetog Pavla i autora trećeg jevanđelja, kao i Dela apostolskih u Novom Zavetu.
Sveti Luka se smatra novozavetnim zaštitnikom lekara i slikara, a u narodnoj tradiciji se vezuje za ikonopisanje, jer mu crkvena predanja pripisuju i nastanak prvih ikona Presvete Bogorodice.
Praznik, u narodu poznat kao Lučindan, obeležava se 31. oktobra po gregorijanskom kalendaru. Mnoge porodice slave ga kao svoju krsnu slavu, a narodna verovanja i običaji povezani su sa brigom o zdravlju, posebno očiju, kao i sa predskazivanjem kakva će biti predstojeća zima.
Postoje narodne izreke povezane sa Lučindanom koje najavljuju zahlađenje i sneg. Primer je poznata poslovica „Sveti Luka – sneg do kuka“.
Narodni običaji i verovanja
Među narodnim običajima vezanim za Lučindan su prinošenje slavskog kolača i prizivanje zaštite za zdravlje i zanate (posebno lekare i slikare), odlazak u crkvu na liturgiju i pričešće, kao i lokalni običaji koji variraju od regiona do regiona.
U nekim krajevima, stari običaji vezani su i za devojčice i žene, na primer, postojala su verovanja o običajima za dobar život i zaštitu porodice, dok su u drugim mestima ovaj dan koristili za završavanje određenih poljoprivrednih ili privrednih radova, koji se ne obavljaju nakon Lučindana.
Obeležavanje Lučindana na Kosovu i Metohiji
Na Kosovu se Sveti Luka obeležava kao hramovna slava u nekoliko crkava gde žive ili su nekada živeli Srbi. Kao hramovna slava Lukindan se obeležava u crkvi Svetog Luke u Velikoj Hoči, kao i u istoimenom obnovljenom hramu u Vitomirici kod Peći, gde je nakon više decenija, prošle godine po prvi put služena liturgija nakon 1999. godine.
Praznik Svetog Luke i narodna verovanja povezuju liturgijsko i običajno nasleđe – spoj molitve, porodičnih svetkovina i lokalnih običaja, koja nastavljaju da žive kroz krsne slave, liturgije u starim crkvama i hramovima, kroz okupljanja vernika, pa i kroz sećanja na mesta i zajednice koja su kroz istoriju bila vezana za ovog sveca.
