Pas vendimit të Bankës Qendrore të Kosovës për transaksionet e pagesave – radhët e pritjes para degëve të bankave serbe në veri të Kosovës. Vetëm më këmbëngulësit do të arrijnë të marrin dinarë dhe atë në një sasi të kufizuar – nga 5 deri në 10.000 për person. Në zonat serbe në jug të Ibrit – as aq jo.
Si të arrihet deri tek parat? Çfarë thonë qytetarët?
“Nuk mundemi askund (të tërheqim para), kemi qenë në tri banka aq sa ka në Mitrovicë”- tha njëri nga qytetarët, duke e përshkruar situatën si të tmerrshme.
Ai thekson se alternativa është të udhëtojnë në Serbi për të marrë para, gjë që, shpjegon ai, kërkon shpenzime shtesë.
“Unë personalisht nuk marr para nga Serbia, por prindërit e mi janë të punësuar në sistemin serb dhe nëna ime tërheq para përmes bankës NLB Kosova në euro, ndërsa babai i ka dhënë kartën motrës e cila jeton në Serbi dhe ajo tërheq para për të dhe kur të mund t’ia dërgojë” – tha një nga bashkëbiseduesit.
“Nëse nuk ka dinarë, do të ketë euro”- tha njëri nga bashkëbiseduesit, duke thënë se beson se situata do të zgjidhet, por edhe se dinari serb do të hiqet në Kosovë.
Në sa qytetarë do të ketë ndikim vendimi i Bankës Qendrore të Kosovës nëse ende nuk mundësohet importi dhe transferimi i dinarëve – tregojnë të dhënat për grantet buxhetore të Republikës së Serbisë në Kosovë sipas numrit të përdoruesve.
Punonjës – 31 831; pensionistë – 29.115; përfitues të skemës sociale – 31.586; bursa për studentë dhe nxënës – 2,430; përdorues të kuzhinës supë – 2000.
“Nuk mendoj se ka një familje serbe në Kosovë që nuk preket nga ky vendim, sepse mendoj se çdo familje ka të paktën një të ardhur që vjen nga Republika e Serbisë”, thotë Aleksandar Rapajić nga Qendra për Përfaqësimi i Kulturës Demokratike, duke vlerësuar se është një presion sistematik ndaj komunitetit serb në Kosovë.
“Ky vendim i BQK-së nuk i ndihmon fare askujt, do të thotë se asnjë qytetar i Kosovës nuk do të ketë jetë më të mirë pas këtij vendimi, nuk do të ulen normat e interesit, nuk do të ketë zhvillim ekonomik, efekti i vetëm i këtij vendimi është ta bëjë të bëj jetën më të mjerueshme për komunitetin serb dhe për të vështirësuar dërgimin e parave nga Serbia” – tha ai.
Miodrag Milićević, përfaqësues i OJQ-së Aktiv, vlerësoi se nuk ishte e mundur që absolutisht askush në Qeverinë e Kosovës dhe as në institucionet kompetente të mos e dinte se vendimi i Bankës Qendrore do të prodhonte një sërë efektesh të ndryshme negative në komunitet.
“Pyetja është sigurisht se sa kohë do të jenë në qarkullim dinarët në Kosovë”, tha ai, duke shtuar se po ashtu shtrohet pyetja se sa kohë do të jetë në gjendje Banka e Kursimeve Postare të konvertojë dinarët në euro, por edhe se pikërisht qytetarët do të përballen me kostot e këmbimit të parave.
Faktin që qytetarët e thjeshtë janë më të prekurit nga vendimi i BQK-së e thekson edhe Aleksandar Arsenijević nga Demokracia Serbe.
Ata kanë tentuar të hapin llogari në një bankë të Kosovës në veri në bazë të kontratës në një nga institucionet serbe, gjë që nuk iu është mundësuar.
“Ne kemi provuar edhe kartelën e debitit të Banka Komercijale, pra kartën Dina, të cilën 90 për qind e bashkëqytetarëve tanë e përdorin për të hyrat nga Serbia – ato karta janë të papërdorshme në kompanitë kosovare nëse dëshironi të bëni pagesë në ndonjë butik, në cilindo dyqan. Poashtu kemi tentuar të tërheqim para edhe në bankomat NLB me kartelë Visa në valutë, gjegjësisht kartelë në euro – në një bankomat NLB në sistemin e Kosovës, dhe komisioni është 7% e pabesueshme”, tha ai.
Ai thekson se rregullorja e BQK-së nuk prek vetëm çështjen e financimit nga Serbia, por edhe çështjen e integrimit të sistemit shëndetësor dhe arsimor, me të cilën është dashur të merret Asociacioni Komunave Serbe.
“Poashtu ju kujtoj se modeli i financimit për komunat serbe ekziston përmes Asociacionit. Dhe kjo është qershia mbi tortë kur formohet Asociacioni, jo faza e parë, por e fundit” – tha Arsenijević.
Kritikat e forta nga bashkësia ndërkombëtare nuk kanë dhënë rezultate deri më tani, andaj rregullorja e Bankës Qendrore të Kosovës, ndonëse siç pretendojnë nga Prishtina – po zgjatet – po zbatohet në terren.
Së fundi, shpresat për zgjidhje janë investuar në kërkesën për vlerësimin e kushtetutshmërisë së rregullores, e cila është dorëzuar nga një ekip juristësh prej katër anëtarësh. Juristi Dragutin Nenezić ka shpjeguar se çështja e valutës nuk mund të rregullohet me rregullore, por me ligj dhe se në të njëjtën kohë një dekret i tillë i BQK-së cenon të drejtat themelore të njeriut të shfrytëzuesve të mjeteve buxhetore të Republikës së Serbisë.
Kjo përmbajtje është krijuar në kuadër të projektit “Thyej heshtjen”, i cili zbatohet nga Alternativna në partneritet me Radio Kontakt Plus.
Përmbajtja është krijuar me mbështetjen financiare të Bashkimit Evropian dhe si e tillë është përgjegjësi e vetme e Alternativna dhe Radio Kontakt Plus, dhe nuk pasqyron domosdoshmërisht pikëpamjet e BE-së.
Kjo përmbajtje është krijuar në kuadër të projektit “Ndërpreje heshtjen”, i cili zbatohet nga Alternativna në partneritet me Radio Kontakt Plus.
ërmbajtja është krijuar me mbështetjen financiare të Bashkimit Evropian dhe është përgjegjësi e vetme e Alternativna dhe Radio Kontakt Plus, dhe nuk pasqyron domosdoshmërisht pikëpamjet e BE-së.
